top of page

Arbitraż handlowy szansą na szybkie rozstrzyganie sporów biznesowych

Zdjęcie autora: dr Mateusz Korusdr Mateusz Korus

Zaktualizowano: 14 lis 2020



W czasie aktualnych ograniczeń związanych z COVID-19 arbitraż może zachęcać swoimi zaletami.


Postępowania arbitrażowe gwarantują prowadzenie sporów na zasadach takich samych jak przed sądami państwowymi i gwarantują poszanowanie zasad poufności, równości stron oraz skuteczności wyroku.


Arbitraż ma również tę zaletę, że w przeciwieństwie do postępowań przed sądami państwowymi, postępowania arbitrażowe są poufne i mogą być prowadzane dużo szybciej i zdalnie (cyfrowo).


W ten sposób można przezwyciężyć ograniczenia w działaniu sądów państwowych oraz w podróżowaniu, a także uniknąć kontaktów fizycznych.


COVID-19 a działanie sądów


COVID-19 i wprowadzone ograniczenia sparaliżowały na pewien czas działanie sądów nie tylko w Polsce ale i w większości krajów Europy Zachodniej. Również polskie sądownictwo przez dłuższy czas pracowało w bardzo ograniczonym zakresie (budynki sądów były zamknięte, rozprawy zostały odwołane a nowe terminy były wyznaczane z dość dużym opóźnieniem).


Równocześnie digitalizacja polskiego sądownictwa dopiero się rozpoczęła a wprowadzone rozwiązania na razie nie umożliwiają przeprowadzania postępowań w „wirtualnie” (dopiero dyskutowane jest implementowanie takich rozwiązań jak rozprawy prowadzone w formie telekonferencji, e-akta sądowe udostępniane stronom elektronicznie, potwierdzanie tożsamości przez e-dowody, składanie pism elektronicznie czy w pełni zdygitalizowane postępowanie KRS).


Wszystkie firmy, szukające ochrony prawnej w sądach powszechnych w czasach COVID-19 spotkały się ze sporą niepewnością, kiedy i w jaki sposób ich sprawa zostanie przeprowadzona i rozstrzygnięta.

Jeszcze większa niepewność dotyczyła (i w dużym stopniu dotyczy wciąż) sporów międzynarodowych, gdyż różne kraje mogą wprowadzać różne ograniczenia w sądownictwie. W związku z kolejnymi falami epidemii możliwe są kolejne ograniczenia pracy sądów oraz obostrzenia w podróżowaniu.


Ze znacznie większą skutecznością postępowania spotykają się strony, które decydują się na rozstrzygnięcie sporu w postępowaniach arbitrażowych.

Wynika to z faktu, że postepowania arbitrażowe dają większą elastyczność co do sposobu prowadzenia sprawy a sądy arbitrażowe w znaczącej przewadze są znacznie lepiej przygotowane do „zdalnego” i „elektronicznego” prowadzenia spraw niż sądy państwowe (np. Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, największy sąd arbitrażowy w Polsce, przeprowadza rozprawy zdalnie przy użyciu wideokonferencji).


Dla biznesu arbitraż w obecnych czasach daje zupełnie nowe perspektywy.


Postępowania arbitrażowe pozwalają na dużo szybsze rozwiązanie sporu, pragmatyczne podejście co do organizacji sprawy i odformalizowanie procesu sądowego dając przy tym gwarancje niezależności i skuteczności wyroku.

Aby firmy mogły skorzystać z tej możliwości rozwiązania sporu biznesowego konieczna jest stosowna klauzula arbitrażowa w kontrakcie wyłączająca sądownictwo sądów powszechnych oraz poddająca spór pod rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego (np. przy Krajowej Izbie Gospodarczej KIG w Warszawie, przy Konfederacji LEWIATAN lub lokalnie np. przy Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach).


Warto jednak pamiętać, że również na późniejszym etapie - niż przy zawieraniu kontraktu - strony mogą już zaistniały spór przekazać pod arbitraż (na podstawie umowy o arbitraż).


Jakie możliwości daje arbitraż handlowy?


Arbitraż daje stronom postępowania szereg możliwości na szybkie i efektywne przeprowadzenie sprawy. Najważniejsze z nich to:

  • Dużo szybsze postępowanie

  • Możliwość prowadzenia korespondencji elektronicznie zamiast papierowo

  • Zdalne rozprawy prowadzone za pomocą wideokonferencji


Szybsze postępowanie


Ponieważ postępowanie arbitrażowe jest osadzone w znacznie bardziej elastycznych ramach proceduralnych niż postępowanie przed sądem państwowym, sama procedura jest bardziej elastyczna i może być dostosowana do każdej indywidualnej sprawy.

Szczególnie w kontekście międzynarodowym strony oszczędzają w ten sposób czas, który zajmują doręczania przesyłek pocztowych oraz podróże. W tym zakresie aspekty ekonomiczne i ekologiczne idą w parze.

Z tych samych powodów również w przypadku arbitrażu krajowego prowadzonego w Polsce pomiędzy polskimi stronami, postępowanie arbitrażowe można prowadzić dużo szybciej.

Akta i wszystkie dokumenty w postępowaniach arbitrażowych są przechowywane elektronicznie, dokumenty mogą być wymieniane elektronicznie w tzw. w data-rooms zamiast pocztowo (Poczta Polska nie zawsze działa szybko).


Komunikacja elektroniczna zamiast papierowej


Postępowanie arbitrażowe może być prowadzone całkowicie elektronicznie. Czyli zarówno sąd arbitrażowy jak i strony mogą ograniczyć swoją komunikację do porozumiewania się na odległość wykorzystując pocztę elektroniczną, systemy informatyczne, telefon i wideokonferencje.

Jeszcze przed wybuchem epidemii COVID-19 sam uczestniczyłem w takich „wirtualnych konferencjach” – czyli rozprawach, które przeprowadzane były przy użyciu telekonferencji (żadziej wideokonferencji). Każda ze stron uczestniczyła w takich rozprawach z własnego biura bez konieczności wielogodzinnych dojazdów na rozprawę. Dzisiejsza technologia daje wystarczające możliwości do skutecznego i stabilnego prowadzenia spraw w ten sposób.

W przypadku postępowań arbitrażowych prowadzonych w Polsce należy pamiętać, że w przypadku arbitrażu przy Sądzie Arbitrażowym KIG sąd arbitrażowy może zarządzić doręczanie pism wyłącznie drogą elektroniczną tylko za zgodą stron (§ 11 ust. 7 regulaminu arbitrażowego KIG). Natomiast w przypadku postępowań przy Sądzie Arbitrażowym Lewiatan działa zasada odwrotna – doręczeń dokonuje się elektronicznie, chyba że strony lub sąd postanowią inaczej (§ 3 ust. 2 regulaminu arbitrażowego LEWIATAN)

Postępowania arbitrażowe można prowadzić zdalnie

Możliwość zdalnego prowadzenia spraw w arbitrażu pozwala przeprowadzić postępowanie w taki sposób, że strona wraz z pełnomocnikiem może dochodzić swoich roszczeń bez konieczności osobistego stawiennictwa przed sądem. W takiej sytuacji jedynym dokumentem papierowym, który strona wygrywająca będzie na koniec procesu trzymać w rękach będzie podpisany wyrok arbitrażowy.

W arbitrażu również czynności procesowe takiej jak tzw. „konferencje proceduralne”, przesłuchania świadków lub ekspertów, przesłuchania ustne (przesłuchania elektroniczne) oraz wewnętrzne konsultacje sądu arbitrażowego nie wymagają osobistych spotkań.

Rzeczywiste miejsce rozprawy może być dowolnie wybrane, niezależnie od tego w jakim konkretnym miejscu zgodnie z klauzulą arbitrażową „umiejscowione” jest postępowanie arbitrażowe (taka siedziba arbitrażu będzie mieć znaczenie wyłącznie przy wykonalności wyroku).

W postępowaniach arbitrażowych również strony mogą spotykać się w wirtualnych salach negocjacyjnych. Niezbędna infrastruktura zapewniana jest przez profesjonalnych dostawców oprogramowania.

Na co uważać?

Decyzja w sprawie charakteru i zakresu postępowania „wirtualnego” musi być dokładnie rozważona i wyważona. Sądy arbitrażowe nie są zobowiązane do przestrzegania zasad jawności, ustności i bezpośredniości, jak sądy państwowe. Jednakże główną zasadą proceduralną w arbitrażu jest prawo do bycia wysłuchanym i nakaz równego traktowania obu stron.

Dlatego panel arbitrów musi zapewnić następujące kwestie:

  • Żadna ze stron nie może być obciążona nieuzasadnionym wysiłkiem technicznym

  • Świadkowie muszą być przesłuchiwani bez wywierania wpływu na osoby trzecie lub ze strony osób trzecich

  • Pełnomocnicy procesowi powinni mieć możliwość przedstawiania dokumentów w trakcie przesłuchań elektronicznych, mieć kontakt wzrokowy z arbitrami i być w każdej chwili łatwo zrozumiani

Ogólnie rzecz biorąc, wybór, koordynacja i zastosowanie odpowiedniej technologii stanowi praktyczne wyzwanie, którego nie należy lekceważyć. Istnieje jednak coraz więcej rozwiązań w tym zakresie, co powoduje, że kwestia ta jest możliwa do opanowania.


Aby orzeczenie arbitrażowe mogło sprostać postępowaniu odwoławczemu i egzekucyjnemu przed sądami państwowymi, należy również przestrzegać bezwzględnie obowiązujących wymogów prawa właściwego dla miejsca arbitrażu (lex arbitri), jak również odpowiednich przepisów dotyczących arbitrażu.


Ponadto istnieją szczególne krajowe wymogi w zakresie prawa dotyczącego komunikacji i ochrony danych. Przy wyborze odpowiedniej technologii szyfrowania strony muszą we własnym interesie określić odpowiedni poziom bezpieczeństwa danych i systemu.

Jak szybko korzystać z ochrony prawnej?

Skuteczna ochrona sądowa wymaga niekiedy szybkiego działania. Regulaminy arbitrażowe większości sądów arbitrażowych przewidują tzw. postępowania uproszczone dotyczące mniejszych spraw, które umożliwiają rozstrzygnięcie sprawy w przeciągu kilku miesięcy.


Tymczasową ochronę prawną również mogą zapewnić sądy arbitrażowe. Nawet jeśli strony zawarły umowę o arbitraż, zarówno sądy krajowe, jak i odpowiedni trybunał arbitrażowy są zawsze właściwe w tej dziedzinie.


Wnioski

W czasie aktualnych ograniczeń związanych z COVID-19 arbitraż może zachęcać swoimi zaletami, które istniały już przed rozwojem epidemii.

Z jednej strony postępowania arbitrażowe gwarantują prowadzenie sporów na zasadach takich samych jak przed sądami państwowymi i gwarantują poszanowanie zasad poufności, równości stron oraz skuteczności wyroku.

Z drugiej strony arbitraż ma tę zaletę, że w przeciwieństwie do postępowań przed sądami państwowymi, postępowania arbitrażowe są poufne i mogą być prowadzane dużo szybciej i zdalnie (cyfrowo). W ten sposób można przezwyciężyć ograniczenia w działaniu sądów państwowych oraz w podróżowaniu, a także uniknąć kontaktów fizycznych.

W przeciwieństwie do postępowań przed sądami państwowymi, postępowania arbitrażowe mogą być dużo lepiej dostosowane do indywidualnych potrzeb stron i okoliczności sprawy. Dlatego też żadna inna forma postępowania nie jest w stanie sprostać wyzwaniom kryzysu związanego z COVID-19 w równie innowacyjny a zarazem stabilny i bezpieczny sposób.

W związku z tym należy oczekiwać dalszego wzrostu znaczenia zarówno krajowych jak i międzynarodowych postępowań arbitrażowych, a w szczególności postępowań prowadzonych wirtualnie.


Autor:

dr Mateusz Korus, radca prawny - posiada bogate doświadczenie w reprezentowaniu klientów biznesowych w postępowaniach sądowych i arbitrażowych

--

Masz pytanie - zapraszamy do kontaktu: +48 32 728 11 00 lub legal@koruslegal.pl

Comments


Commenting has been turned off.

PRACUJ Z NAMI:

KorusLegal​​ Polska

(Main Office)

ul. Ligocka 103

40-568 Katowice (PL)

T: +48 32 728 11 00

office[at]koruslegal.pl

KorusLegal​​ Deutschland

(Representative Office)

Pariserplatz 6A

10-117 Berlin (D)

berlin[at]koruslegal.pl

KorusLegal​​ Austria

(Representative Office)

Tuchlauben 7A

1010 Wien/Wiedeń (AT)

vienna[at]koruslegal.pl

Twoje informacje zostały pomyślnie przesłane!

​​​​© 2018-2025 by Kancelaria Radcy Prawnego Dr Mateusz Korus

  • Czarny YouTube Ikona
  • Czarny LinkedIn Icon
  • xing-logotype
bottom of page