Stan na 30.03.2020 r.
Intro
Polski parlament prowadzi obecnie prace nad tzw. tarczą aktykryzysową, która ma ochronić biznes przed negatywnymi skutkami rozprzestrzeniania się epidemii COVID-19. W ramach tarczy firmy mają otrzymać od polskiego państwa wsparcie polegające na bezpośrednich dopłatach, pożyczkach oraz ułatwieniach administracyjnych. W tym artykule przedstawiam najważniejsze założenia projektu.
Uwaga! Publikacja dotyczy projektu ustawy. Ostateczna wersja mechanizmów wsparcia dla przedsiębiorców może ulec zmianie.
Projekt zakłada kilka obszarów wsparcia dla przedsiębiorców:
1. Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników
2. Dodatkowe uprawnienia dla pracodawców
3. Ułatwienia podatkowe
4. Ułatwiania dla cudzoziemców zatrudnianych w Polsce
5. Ograniczenie czynszów
1. Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników
Projekt zawiera dwa mechanizmy państwowych dopłat do wynagrodzeń:
· dofinansowanie przy obniżonym wymiarze czasu pracy
· dofinansowanie przy przestoju ekonomicznym
Dofinansowanie przy spadku obrotów
Jeżeli firma odczuje w 2020 r. spadek obrotów gospodarczych o więcej niż 15% w ciągu 2 miesięcy lub 25% w ciągu 1 miesiąca, ma ona prawo ograniczenia pracownikom wymiaru czasu ich pracy o 20%.
Zatem dla pracodawcy z pełnego etatu zrobi się 0,8 etatu, z 0,8 etatu 0,64 etatu. Uwaga, ograniczenie nie może zredukować czasu pracy do mniej niż 0,5 etatu.
Do tego w skutek ograniczenia wynagrodzenie nie może spaść poniżej płacy minimalnej - 2600 zł brutto.
Przy wyliczaniu spadku obrotów porównuje się 1 lub 2 kolejne miesiące 2020 r. z analogicznymi miesiącami 2019 r. (np. luty 2020 vs. luty 2019 lub luty-marzec 2020 r. vs. luty-marzec 2019). Przy czym projekt ustawy zakłada na razie, że pracodawcy nie będą musieli porównywać miesięcy kalendarzowych, ale będą mogli porównywać dowolnie ustalone przez siebie okresy 30 dniowe (dla spadku o 25%) lub 60 dniowe (dla spadków o 15%).
Kluczowe jest, że za spadek obrotu można uznać zarówno spadek wartości obrotów (spadek finansowy) albo spadek w ilościsprzedawanych towarów czy usług (spadek ilościowy).
Już samo zmniejszenie wymiaru czasu pracy pozwala na oszczędności w funduszu prac.
W przypadku ograniczenia wymiaru czasu pracy, firmy mogą dodatkowo starać się o dofinansowanie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Dofinansowanie polega na tym, że państwo dopłaci pracodawcy 50% wynagrodzenia (wyliczonego do skróconego wymiaru czasu pracy).
Dopłata nie będzie jednak większa niż 40% średniego miesięcznego wynagrodzenia w Polsce – czyli nie więcej niż 2079,43 zł brutto (40% x 5198,58 zł). Czyli w przypadku, gdy przed ograniczeniem czasu pracy pracownik zarabiał 6000 zł brutto, pracodawca poniesie koszt 2720,57 zł brutto (ok. 45%), a w przypadku, gdy pracownik przed ograniczeniem czasu pracy zarabiał 4000 zł brutto, pracodawca poniesie koszt 1600 zł brutto (40%).
Uwaga! Dopłaty mają dotyczyć tylko osób, których pensje nie były wyższe niż 300% średniej krajowej (ok. 15600 zł brutto) w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o dofinansowanie.
Dofinansowanie przy przestoju ekonomicznym
Drugi mechanizm dotyczy dofinansowania pensji pracowniczych w przypadku tzw. przestoju ekonomicznego.
Tu ustawodawca zdecydował się na przejęcie definicji z ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy. Ta zaś definiuje przestój ekonomiczny jako „okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy”.
Przestój ekonomiczny pozwoli pracodawcy do ograniczenia wynagrodzeń wypłacanych pracownikowi o połowę (czyli o 50%), ale nie bardziej niż do wysokości wynagrodzenia minimalnego = 2600 zł brutto / 1920,62 zł „na rękę” (bez PPK). Czyli przykładowo pensja brutto 6000 zł brutto może zostać obniżona do 3000 zł brutto, ale już pensja 4000 zł brutto może zostać ograniczona tylko do 2600 zł brutto
Aktualny projekt ustawy przewiduje dopłaty do tak obniżonego wynagrodzenia. Dopłata ma wynieść połowę wynagrodzenia minimalnego, czyli 1300 zł brutto. Zatem w odniesieniu do powyższych przykładów przy wynagrodzeniu obniżonym do 3000 zł brutto pracodawca poniesie rzeczywiście koszt 1700 zł a w drugim przypadku przy obniżeniu do 2600 zł brutto pracodawca poniesie 50 % takiego kosztu.
Uwaga! Dopłaty mają dotyczyć tylko osób, których pensje nie były wyższe niż 300% średniej krajowej (ok. 15600 zł brutto) w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o dofinansowanie.
Do tego państwo powinno dofinansować również składki na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy od części dofinasowanej przez państwo.
Warunki udzielenia wsparcia
W założeniach projektu ustawy firmy mają mieć możliwość otrzymania dofinansowania nie tylko na pracowników zatrudnionych na umowie o pracę, ale również dla osób zatrudnionych na podstawie umów zleceń oraz umów o świadczenie usług, w zakresie jakim umowy te podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.
Warunkiem udzielenia pomocy jest to, aby przedsiębiorca nie miał zaległości w regulowaniu zobowiązań podatkowych oraz składek ZUS do końca III kwartału 2019 r.
Ważne! Projekt nie zawiera dodatkowych wymogów, jak np. osiągnięcie zysku w 2019 r. itp. ani ograniczeń co do wielkości firm oraz branż.
Dofinansowanie powinno być zatem dostępne dla wszystkich firm.
Na razie projekt ustawy wskazuje, że dofinansowanie dotyczyć będzie 3 kolejnych miesięcy od dnia zawarcia umowy (o czym poniżej).
Pomoc ma być bezzwrotna i stanowić będzie tzw. pomoc de minimis.
Planowana procedura
W obu przypadkach, aby otrzymać dofinansowanie pracodawcy będą musieli złożyć wniosek do Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Wnioski mają być rozpatrywane według kolejności składania.
Projekt przewiduje, że pomoc ma być udzielana do wyczerpania środków. Zapis ten może budzić pewien niepokój, ponieważ aktualnie Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dysponuje kwotą trochę ponad 700 mln zł, co może okazać się znacząco niewystarczające. Rząd zapowiada jednak „nieograniczoną dostępność środków”. Również projekt ustawy zawiera bardzo elastyczne mechanizmy uzupełniania Funduszu. Dlatego najprawdopodobniej Fundusz będzie dysponował wystarczającymi środkami do zaspokojenia wszystkich wniosków.
Wypłata najpewniej będzie następować w oparciu o umowę zawartą przez przedsiębiorcę z Wojewódzkim Urzędem Pracy.
Aby firma mogła wejść w tryb przestoju lub ograniczenia czasu pracy, przedsiębiorca musi dogadać się pracownikami (mniejsze firmy) lub ze związkami zawodowymi. Jeśli to nie będzie możliwe, o przestoju lub ograniczeniu czasu pracy zadecyduje pracodawca samodzielnie.
Uwaga! Ponieważ przepisy o dofinansowaniu nie zostały jeszcze przyjęte i dlatego nie ma na razie możliwości złożenia wniosku.
2. Dodatkowe uprawnienia dla pracodawców
Oprócz możliwości skrócenia czasu pracy (przy spadku obrotów) lub zmniejszeniu wynagrodzenia (przy przestoju ekonomicznym), projekt specustawy zakłada również wprowadzenie dodatkowych uprawnień dla pracodawców.
Gdy u pracodawcy nastąpi opisany wyżej spadek obrotów gospodarczych (ilościowy lub wartościowy) i gdy pracodawca nie będzie mieć zaległości w podatkach i składkach ZUS do końca III kw. 2019 r., może on skorzystać z trzech dodatkowych uprawnień:
· ograniczyć okres nieprzerwanego odpoczynku dobowego do nie mniej niż 8 godzin (kodeks pracy mówi o 11 godzinach)
· ograniczyć okres nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego do nie mniej niż 32 godzin obejmujących co najmniej 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego (kodeks pracy mówi o odpowiednio 35 i 11 godzinach)
· wprowadzić system zrównoważonego czasu pracy
· zawrzeć z pracownikami porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia
Projekt daje zatem pracodawcom możliwość wydłużenia czasu pracy pracowników do 12 godzin.
3. Ułatwienia podatkowe
W zakresie podatków projekt ustawy przewiduje kilka rozwiązań pomocowych.
Zaliczki na PIT pracowników
Dla pracodawców ma zostać wydłużony do 1 czerwca 2020 r. termin płatności zaliczek na podatek dochodowy PIT od wynagrodzeń wypłacanych za miesiące marzec i kwiecień br. Zmiana ta jest o tyle ważna, że w polskim systemie podatkowym nieodprowadzenie zaliczek na PIT pracowników jest obwarowane bardzo restrykcyjnymi sankcjami. Oczywiście pozostaje pytanie czy w przypadku pogłębienia kryzysu takie odroczenie do 1 czerwca będzie wystarczające.
Rozliczenie straty za 2020 r. w deklaracjach za 2019 r.
Projekt zakłada, że firmy będą mogły rozliczyć stratę poniesioną w 2020 r. jednorazowo obniżając o wysokość tej straty (nie więcej niż o 5 000 000 zł) dochód uzyskany w 2019 r. Projekt zakłada, że obniżenie można będzie dokonać składając korektę zeznania za 2019 r. Warunkiem jest, żeby uzyskanie w 2020 r. łączne przychody były niższe o 50% od tych uzyskanych w 2019 r.
Przepis ma dotyczyć zarówno przedsiębiorców płacących PIT jak i CIT.
Możliwość rezygnacji z zaliczek uproszczonych PIT i CIT
Kolejnym ułatwieniem ma być możliwość zrezygnowania w trakcie roku z odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy w formie uproszczonej (tzw. uproszczone zaliczki). Zmiana jest o tyle ważna, że do tej pory podatnicy musieli płacić zaliczkę przez cały rok w oparciu o wyniki finansowe z zeszłego roku i formę tę można było zmienić dopiero ze skutkiem na kolejny rok podatkowy. Specustawa ma wprowadzić możliwość zmiany formy płatności zaliczek w dowolnym momencie 2020 r.
Zwolnienie z PCC dla pożyczek na ratowanie firm
Ważną zmianą może być również wprowadzenie zwolnienia z podatku PCC od pożyczek udzielanych spółkom na poprawę ich płynności finansowej. Aktualny kryzys uderzy w firmy przede wszystkich poprzez zachwianie ich płynności finansowej. Proponowane ułatwienie zmniejszy koszt ratowania firm.
Przesunięcie terminu zgłoszenia beneficjentów rzeczywistych (CRBR)
Projekt specustawy przewiduje przesunięcie do 13 lipca 2020 r. terminu na zgłaszanie do rejestry CRBR beneficjentów rzeczywistych w spółkach prawa handlowego. Do tej pory firmy były zobowiązane zgłosić beneficjentów rzeczywistych najpóźniej do 13 kwietnia 2020 r. Przesunięcie terminu o tyle ma znaczenie, że za nieterminowe wywiązanie się z obowiązku zgłoszeń grozi do 1 mln zł kary.
Zawieszenie terminów dotyczących raportowania schematów podatkowych (MDR)
W przypadku obowiązków dotyczących zgłaszania MDR, terminy na zgłoszenie ewentualnych schematów podatkowych (za wyjątkiem schematów transgranicznych) mają być zawieszone w okresie od 31.03.2020 r. do 30.06.2020 r.
4. Ułatwienia dla cudzoziemców
W projekcie dostrzeżona została również kwestia licznej grupy cudzoziemców pracujących w Polsce.
Projekt zakłada następujące ułatwienia: W przypadku, gdy termin na złożenie wniosku o:
·udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy,
przedłużenie okres pobytu na podstawie wizy Schengen lub wizy krajowej
wydanie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa
wydanie zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa
wypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii (obecnie obowiązuje stan epidemii) ulega on przedłużeniu do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Do tego czasu pobyt cudzoziemca jest uważany za legalny.
5. Ograniczenie czynszów
Projekt specustawy zawiera postanowienia dotyczące ograniczenia wysokości czynszu dla przedsiębiorców. Postanowienia te dotyczą jednak wyłącznie firm wynajmujących powierzchnie w centrach handlowych (o pow. Powyżej 2000 m2), którym z mocy prawa ograniczono lub zakazano prowadzenia działalności handlowej. Projekt przewiduje, że za okres, w którym firmy nie będą prowadzić działalności w takim obiekcie, wysokość czynszu najmu za ten okres ulegnie obniżeniu o 90% w stosunku do czynszu wskazanego w umowie (chyba, że umowa przewiduje korzystniejsze zapisy dla najemcy).
Czego projekt ustawy nie zawiera?
Projekt nie reguluje m.in. przepisów dotyczących:
przepisów o wyłączeniu odpowiedzialności przedsiębiorców w związku z ograniczeniami wywołanymi przez epidemię COVID-19 (za wyjątkiem firm transportowych)
zawieszenia spłat kredytów, pożyczek czy leasingów.
Autor:
dr Mateusz Korus, radca prawny - doradza firmom w zakresie korzystania z programów pomocowych w ramach tarcz antykryzysowych
--
Kontakt dotyczący pomocy związanej z COVID-19:
+48 32 728 11 00 lub legal@koruslegal.pl