6 najczęstszych błędów przy tworzeniu fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna to coraz bardziej popularne rozwiązanie wśród przedsiębiorców, którzy chcą zabezpieczyć swój majątek na przyszłość. Jednak jej założenie to skomplikowany proces, który wymaga przemyślenia wielu aspektów. W tym artykule omawiam najczęstsze błędy, które popełniają Fundatorzy, oraz podpowiem, jak ich unikać.

Utworzenie fundacji należy dobrze przygotwać. Na etapie zakładania fundacji warto przeanalizować 6 podstawowych obszarów, tak żeby uniknąć błędów, które mogą okazać się w przyszłości bardzo kosztowne.

1. Brak świadomości o oddzieleniu majątku

Jednym z podstawowych błędów jest niezrozumienie, że wniesienie majątku do fundacji oznacza jego oddzielenie od Fundatora.

Oznacza to, że nieruchomości, udziały w spółkach czy dzieła sztuki przechodzą na własność fundacji, a nie pozostają pod bezpośrednią kontrolą Fundatora. Natomiast nie oznacza to, że Fundator czy rodzina musi utracić kontrolę nad tym majątkiem. Prawo daje bardzo dużą swobodę w tworzeniu takich mechanizmów kontrolnych i zarządczych. Jest to jednak kwestia o której trzeba pamiętać na etapie zakładania fundacji.

Aby uniknąć problemów, warto dokładnie określić prawa i obowiązki Fundatora oraz innych członków rodziny w statucie fundacji.

2. Niewłaściwe uregulowanie sposobu zarządzania

Nieodpowiednie zapisy w statucie fundacji mogą doprowadzić do sytuacji, w której Fundator straci wpływ na podejmowane decyzje.

Jeśli np. sposób wybierania władz fundacji nie zapewni mu odpowiedniej kontroli, może się okazać, że nowi zarządzający podejmą działania sprzeczne z jego wizją. Kluczowe jest więc precyzyjne określenie kompetencji zarządu oraz ewentualnych mechanizmów nadzoru, np. poprzez radę nadzorczą, Fundatora lub zgromadzenia beneficjentów.

Tu również konieczne są precyzyjne zapisy w statucie fundacji, w zakresie tego, kto prowadzi sprawy fundacji i kto odpowiada za strategiczne decyzje dotyczące majatku.

Jak dobrze zaplanować utworzenie fundacji rodzinnej

3. Brak długoterminowej wizji

Fundacja rodzinna to nie tylko sposób na optymalizację podatkową, ale przede wszystkim instrument ochrony majątku i sukcesji.

Wielu Fundatorów nie zastanawia się nad tym, co stanie się z fundacją za 10, 20 czy 50 lat. Ważne jest określenie długoterminowej strategii zarządzania majątkiem, wskazanie beneficjentów oraz zasad, według których będą czerpać korzyści.

Kluczowe aspekty do uwzględnienia to:

W co inwestować ma fundacja?
Kto i w jakim zakresie ma czerpać korzyści z fundacji?
Kto w kolejnych pokoleniach może przejmować prawo do czerpania korzyści z fundacji?
Jak część zysku ma zostać co roku zatrzymana w fundacji i reinwestowana?
W jaki klasy aktywów i w jakich proporcjach fundacja może inwestować?
Jak bardzo ryzykowne mogą być decyzje inwestycyjne fundacji?

Kwestie te można uregulować w statucie fundacji rodzinnej ale również w innych dokumentach fundacji - np. w polityce inwestycyjne.

4. Tworzenie fundacji bez wystarczającego majątku

Fundacja rodzinna jest rozwiązaniem przeznaczonym dla osób dysponujących znacznym majątkiem.

Wiele osób błędnie zakłada, że fundacja rodzinna będzie opłacalna nawet przy niewielkich aktywach. W rzeczywistości jej prowadzenie wiąże się z kosztami administracyjnymi, które mogą okazać się nieproporcjonalnie wysokie przy małej skali działalności.

Optymalnym rozwiązaniem jest myślenie o fundacji rodzinnej dopiero wtedy, gdy majątek przekracza przynajmniej 1-2 mln euro.

5. Brak zabezpieczenia na wypadek nagłych sytuacji

Fundacja rodzinna powinna uwzględniać różne scenariusze, np. co się stanie, jeśli Fundator nagle zachoruje lub umrze? Warto zawczasu ustalić zasady przejęcia zarządzania przez beneficjentów, określić strukturę sukcesji oraz ewentualne mechanizmy decyzyjne w sytuacjach kryzysowych.

6. Brak zaangażowania beneficjentów

Tworzenie fundacji rodzinnej to nie tylko kwestia prawna, ale także proces wymagający komunikacji i budowania porozumienia między Fundatorem a przyszłymi beneficjentami (np. dziećmi, wnukami czy innymi członkami rodziny). Jeśli potencjalni beneficjenci nie rozumieją idei fundacji lub nie są zaangażowani w jej funkcjonowanie, może to prowadzić do konfliktów w przyszłości. Warto już na etapie tworzenia fundacji przeprowadzić rozmowy i określić ich rolę w długoterminowej strategii.

Podsumowanie

Fundacja rodzinna to potężne narzędzie sukcesji i ochrony majątku, ale tylko wtedy, gdy jest dobrze przemyślana i odpowiednio zaplanowana. Uniknięcie powyższych błędów pozwoli na stworzenie trwałej struktury, która zabezpieczy zarówno interesy Fundatora, jak i przyszłych pokoleń.

Jeśli rozważasz założenie fundacji rodzinnej, poświęć czas na strategiczne planowanie oraz zobacz cykl filmów o fundacjach rodzinnych na naszym kanale:

https://youtu.be/S0Vd3DJgZr8?si=LOkNoLp0Exusrh_V

Kontakt z prawnikiem:

dr Mateusz Korus, radca prawny - posiada bogate doświadczenie z obszaru krajowego i międzynarodowego prawa spółek i prawa podatkowego, pomaga przy sukcesji biznesu oraz przy zakładaniu i prowadzeniu fundacji rodzinnych

Masz pytanie - zapraszamy do kontaktu: +48 32 728 11 00 lub office@koruslegal.pl