Ulga w podatku PIT i CIT na tzw. działalność badawczo-rozwojową jest wciąż niedocenionym i nieodkrytym instrumentem zmniejszenia opodatkowania firm w Polsce. Ulga ta jest bardzo korzystna, ponieważ pozwala firmom rozliczyć każdą złotówkę wydaną na prace rozwojowe dwukrotnie. Oznacza to, że firma, wydając 1 zł na prace rozwojowe, w księgach podatkowych wykazuje koszty w wysokości 2 zł. Dzięki temu firmy pracujące nad rozwojem swoich produktów i usług mogą znacząco zmniejszyć obciążenie podatkowe. Szczególnie w świetle planowanych od 2021 r. zwiększeń obciążeń podatkowych m.in. poprzez objecie CIT spółek komandytowych oraz ograniczeniem korzyści podatkowych wynikających z amortyzacji środków trwałych, ulga B+R może być znaczącym środkiem przeciwdziałania niekorzystnym zmienom podatkowym. Przeważająca częśc firm w Polsce nie wykorzystują w pełni potencjału tkwiącego w tej uldze.
Od kiedy można rozliczać ulgę B+R
Choć ulga B+R została wprowadzona już w 2016 r., atrakcyjna stała się dla firm tak naprawdę dopiero od 2018 r. Dopiero w tym roku zwiększona została kwota tzw. dodatkowego odpisu z tytułu prowadzenia prac badawczych i rozwojowych. Od tego roku firmy mogą w 100% odpisać sobie od podatku jeszcze raz koszty poniesione na działalność polegającą na prowadzeniu prac nad nowymi produktami i usługami, a także na działalność związaną z rozwojem oferowanych produktów i usług.
Mimo iż ulga dostępna jest już od kilku lat, wciąż bardzo mały odsetek firm korzysta z tego instrumentu. Powodem tego jest przede wszystkim niewiedza wielu przedsiębiorców o możliwości skorzystania z ulgi, a także nieuzasadnione obawy przed jej stosowaniem.
Nazwa może mylić – w praktyce ulga na rozwój działalności
Sama nazwa ulgi jest myląca dla wielu przedsiębiorców. Nazwa „działalność badawczo-rozwojowa” kojarzy się bardzo wielu firmom z koniecznością rozwoju super zaawansowanych technologii, unikalnych na skalę światową. A tak naprawdę,
ulga podatkowa B+R jest skonstruowana pod kątem prawie każdej firmy posiadającej własne produkty lub usługi.
Firma, która zastanawia się nad możliwością skorzystania z tej ulgi, patrzy tylko i wyłącznie na swój własny potencjał oraz własną pozycję.
Za prace badawcze lub prace rozwojowe, które nadawać się będą do rozliczenia w ramach ulgi, będą kwalifikować się już innowacje wprowadzone na skalę samego przedsiębiorstwa.
W uproszczeniu oznacza to, że w ramach ulgi rozliczone mogą być wszystkie nakłady na rozwój produktów i usług dotyczące tworzenia rozwiązań do tej pory niewystępujących w danej firmie.
Bez znaczenia pozostaje, czy takie nowe technologie, nowe lub ulepszone produkty i usługi istnieją już w innych firmach i są oferowane na rynku.
Z punktu widzenia możliwości skorzystania z ulgi ważne jest to, czy takie rozwiązania były przyjęte i były stosowane w firmie do tej pory, czy też nie.
Niektóre analizy wskazują, że blisko 70% polskich firm posiada własne produkty lub usługi. Oznacza to, że potencjalnie stosowanie ulgi może właśnie przeanalizować tych 70% firm w Polsce. Kluczowe jest wyłącznie to, czy firmy będą w stanie znaleźć w ramach swojej działalności koszty, które będą wypełniać kryteria ustawowe dotyczące stosowania tej ulgi.
Ulga B+R – dla kogo?
Od strony formalnej ulga B+R
dostępna jest dla wszystkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w Polsce.
Możliwość zastosowania tej ulgi na tych samych zasadach
przewidują zarówno przepisy dotyczące PIT, jak i przepisy podatku CIT.
Oznacza to, że z ulgi B+R będą mogły korzystać zarówno spółki podlegające podatkowi CIT w Polsce – czyli spółki z o.o., spółki akcyjne, spółki komandytowo-akcyjne, a od 2021 r. spółki komandytowe oraz niektóre spółki jawne (tj. takie, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne).
Ponadto z ulgi B+R mogą skorzystać również tzw. spółki osobowe, które nie podlegają podatkowi CIT – tj. spółki jawne i spółki komandytowe do końca 2020 r. oraz od 2021 r. spółki jawne, których wspólnikami są będą wyłącznie osoby fizyczne.
Z ulgi tej będą mogli skorzystać również wspólnicy spółek cywilnych oraz osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.
Zatem od strony formalnej ulga jest uniwersalna i przeznaczona dla każdego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w Polsce. Ważne jest wyłącznie to, aby firma mogła zademonstrować, że spełnia wymogi dotyczące stosowania ulgi zawarte w ustawach podatkowych.
Ulga B+R – jakie daje korzyści?
Korzyścią dla firmy przy zastosowaniu ulgi B+R jest możliwość dwukrotnego rozliczenia kosztów związanych z działalnością badawczą lub rozwojową w firmie.
W praktyce oznacza to, że przedsiębiorstwo wydając 1 zł na koszty kwalifikowane przy uldze B+R jako koszty badawcze lub rozwojowe, od podatku odpisuje sobie wysokość 2 zł.
Zatem poniesione i rozliczone w ramach podatku dochodowego PIT lub CIT koszty badawcze i koszty rozwojowe są w ramach ulgi po raz drugi (wirtualnie) rozliczane w ramach tego podatku, mimo iż firma ponosi je tylko jeden raz.
W przypadku gdy firma w skali roku jest w stanie wykazać koszty badawcze lub koszty rozwojowe w wysokości 100.000 zł (na które posiada odpowiednie potwierdzenia księgowe i które zostały rozliczone jako koszty podatkowe), firma ta będzie mogła od podatku odliczyć sobie jeszcze drugie 100.000 zł.
A zatem ponosząc ekonomicznie koszt 100.000 zł, podatkowo firma rozlicza koszty w wysokości 200.000 zł.
Przy podatku PIT lub CIT w wysokości 19% oznaczać to będzie oszczędność podatkową w wysokości 19.000 zł (9.500 zł w przypadku CIT 9%).
Firma zapłaci o 19.000 zł (ew. 9.500 zł przy CIT 9%) mniej podatku.
Warunkiem jest wyłącznie odpowiednie wyodrębnienie tych kosztów i posiadanie argumentacji przemawiającej za kwalifikacją tych kosztów jako koszty badawcze lub koszty rozwojowe.
Analogicznie w sytuacji gdy firma w skali roku będzie w stanie wykazać 500.000 zł kosztów badawczych lub kosztów rozwojowych, podatkowo firma rozliczy łącznie 1.000.000 zł takich kosztów i przez to nie zapłaci 95.000 zł podatku CIT lub PIT w skali roku (przy stawce podatkowej 19%).
Natomiast przy 1.000.000 zł rocznych kosztów badawczych lub rozwojowych, firma wykaże w podatku do rozliczenia kwotę 2.000.000 zł i dzięki temu oszczędzi 190.000 zł na podatku dochodowym PIT lub CIT.
Co należy zrobić, aby skorzystać z ulgi B+R?
Aby móc skorzystać z ulgi B+R, firmy muszą wykonać cztery kroki:
przeanalizować wszystkie koszty firmowe pod kątem tego, które z kosztów kwalifikują się jako koszty prac badawczych lub koszty prac rozwojowych;
wyodrębnić odpowiednio koszty kwalifikujące się jako koszty prac badawczych lub koszty prac rozwojowych;
znaleźć odpowiednią argumentację przemawiającą za zasadnością zakwalifikowania kosztów do kategorii kosztów prac badawczych lub kosztów prac rozwojowych – szczególnie zalecane w wielu przypadkach będzie uzyskanie również odpowiedniej interpretacji podatkowej, która potwierdzać będzie zasadność stanowiska firmy oraz zabezpieczać będzie firmę przed ewentualnymi zastrzeżeniami urzędów i organów podatkowych;
wraz z zeznaniem rocznym, firma co roku rozliczać będzie koszty B+R, dzięki czemu uzyska do zwrotu podatek – w przypadku kosztów B+R poniesionych w związku z działaniami mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19 firmy będą miały możliwość comiesięcznego rozliczania tej ulgi.
Jakie wymogi należy spełnić, aby skorzystać z ulgi B+R?
Podstawowym warunkiem skorzystania z tej ulgi jest prowadzenie albo działalności badawczej, albo działalności rozwojowej w myśl właściwych przepisów ustawy o PIT lub CIT.
Ustawy wskazują, że działalność badawczo-rozwojowa to taka działalność twórcza, która obejmuje dwie kategorie aktywności: badania naukowe lub prace rozwojowe.
Działalność badawcza musi być podejmowana w sposób systematyczny, tak by następowało w przedsiębiorstwie zwiększenie zasobów wiedzy dotyczącej produktów lub usług, a także stosowanych technologii i procesów. Alternatywnie w ramach działalności badawczo-rozwojowej mają zostać wykorzystane istniejące już w przedsiębiorstwie zasoby wiedzy do tworzenia nowych zastosowań – dotyczących oferowanych produktów lub usług, lub też stosowanej technologii i funkcjonujących procesów.
Badania naukowe definiowane są w ustawach podatkowych jako tzw. badania podstawowe oraz badania aplikacyjne.
Badania podstawowe definiowane są jako prace empiryczne lub teoretyczne, które mają przede wszystkim na celu zdobycie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowanych faktów, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne.
Natomiast badania aplikacyjne należy rozumieć jako prace, które mają na celu zdobycie nowej wiedzy lub nowych umiejętności, które będą nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do tych produktów, procesów lub usług znaczących ulepszeń.
Takie ujęcie definicji oznacza, że firmy mogą zawsze rozważać, czy ich działalność nie obejmuje tzw. badań aplikacyjnych. Równocześnie wymóg badań naukowych będzie dużo trudniejszy do wypełnienia niż wymóg prowadzenia prac rozwojowych.
Prace rozwojowe definiowane są dużo łagodniej niż badania naukowe.
W ustawach podatkowych wskazane jest poprzez odniesienie do właściwych przepisów o szkolnictwie wyższym i nauce, że prace rozwojowe będą obejmować taką działalność, która polega na nabywaniu, łączeniu, kształtowaniu i wykorzystywaniu dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług.
Firmy mogą w tym zakresie wykorzystywać różne dostępne narzędzia, metodologie i sposoby na takie kształtowanie wiedzy. W szczególności mogą wykorzystywać narzędzia informatyczne i oprogramowanie.
Prace rozwojowe nie będą obejmować wyłącznie takiej działalności, która będzie dotyczyć rutynowej i okresowej zmiany dotyczącej produktów, procesów lub usług, nawet jeżeli w ramach takiej działalności będą wprowadzane ulepszenia.
Definicja prac rozwojowych jest tak szeroka, że w praktyce wszystkie działania podejmowane w firmie w związku z rozwojem oferowanych produktów, usług czy wykorzystywanych w biznesie procesów mogą uzasadniać wypełnienie warunków prowadzenia prac rozwojowych.
W konsekwencji w przypadku zidentyfikowania takiej działalności, która spełnia te kryteria, firma będzie uprawniona do skorzystania z ulgi B+R.
Gy firmy potrafią zidentyfikować już takie obszary działalności kwalifikujące ich do objęcia ulgą B+R, warto jest, aby rozważyły, czy działalność będzie wypełniać jeszcze dodatkowe kryteria zdefiniowane przez tzw. Podręcznik Frascati 2015, który stanowi pomoc przy interpretacji przepisów dotyczących ulgi B+R.
Zgodnie z tym podręcznikiem działalność B+R powinna być:
twórcza,
nowatorska,
metodyczna,
nieprzewidywalna,
Mimo teoretycznego brzmienia tych wymogów, w praktyce znalezienie argumentów uzasadniających wypełnienie tych kryteriów w przeważającej liczbie przypadków nie będzie trudne.
W przypadku branży wytwórczej - sektora przemysłowego sam fakt opracowywania nowej wersji danego produktu lub też wykonywania pracy polegającej na ulepszeniu technologii, za pomocą której dany produkt jest wytwarzany – prowadzić będzie do wypełnienia wszystkich wyżej określonych kryteriów dotyczących prowadzenia prac rozwojowych.
Natomiast w sektorze usługowym – w sytuacji, w której firma w sposób metodyczny, w ramach stosownych wewnętrznych procedur i przyjętego planu prowadzić będzie prace, przy których definiowane będą nowe usługi lub też rozwijane będą usługi już istniejące – również w wielu przypadkach wypełnienie ww. warunków będzie możliwe.
Kluczowe przy tym będzie wdrożenie odpowiedniej dokumentacji dla prac B+R oraz związanych z nimi kosztów, tak aby w przypadku możliwej kontroli firma potrafiła udowodnić właściwe stosowanie ulgi B+R.
Jakie koszty można zaliczyć jako koszty prac B+R?
Podstawą do zastosowania ulgi B+R jest istnienie tzw. kosztów kwalifikowanych.
Kosztami tymi są takie koszty, które związane są z ww. pracami badawczymi lub rozwojowymi.
W uproszczeniu firma musi najpierw udowodnić, że prowadzi działalność obejmującą prace badawcze rozwojowe.
W drugim kroku firma wskazuje, które koszty związane są bezpośrednio z prowadzeniem działalności B+R.
Do kosztów kwalifikowanych, które uprawniać będą do stosowania ulgi, zaliczane są przede wszystkim:
koszty pracownicze związane z realizacją działań o charakterze badawczym lub działań rozwojowych,
koszty nabycia materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzeniem działalności B+R,
odpisy amortyzacyjne od środków trwałych (urządzenia, maszyny) oraz wartości niematerialnych i prawnych (np. oprogramowanie, technologie), wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej – przy czym do tej kategorii nie można zaliczyć kosztów związanych z nabyciem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością.
Takie ujęcie kosztów kwalifikowanych powoduje, że w przeważającej mierze rozliczenie kosztów B+R będzie opierać się o poniesione koszty związane z wynagrodzeniami pracowniczymi.
Przy czym do takich kosztów można zaliczyć nie tylko koszty związane z zatrudnieniem osób na umowę o pracę, ale także osób zatrudnianych na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło.
Do kosztów kwalifikowanych wchodzi nie tylko wynagrodzenie netto wypłacone pracownikowi, ale również wszelkie dodatkowe obciążenia pracodawcy, takie jak koszt ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz PIT pracowniczy.
W niektórych sytuacjach możliwe będzie również rozliczanie pewnych rodzajów szkoleń i działań mających na celu podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników.
Wymóg konieczności powiązania kosztów z działalnością B+R powoduje, że w sytuacji, w której pracownicy część pracy będą poświęcać na działalność badawczą lub rozwojową, a część na działalność niezwiązaną z aktywnością B+R, spowoduje, że w ramach ulgi będzie można rozliczyć tylko tę część wynagrodzenia, która związana jest z działalnością B+R.
Przykładowo w sytuacji, w której pracownik połowę swojego czasu będzie poświęcał na działalność B+R, a drugą połowę na inne czynności, których nie da się powiązać z działalnością B+R, ulgą objęta będzie tylko połowa kosztu zatrudnienia takiego pracownika.
Jeżeli chodzi o nabywanie opinii i ekspertyz, usługi takie będą mogły być rozliczone w ramach ulgi B+R tylko w sytuacji, w której będą one przygotowane przez stosowne jednostki naukowe, które wypełniać będą wymogi ustawowe.
Dlaczego ulga B+R jest wciąż nieodkryta?
Wciąż mały odsetek przedsiębiorstw korzysta z ulgi B+R, mimo iż potencjalnie z tej ulgi może skorzystać nawet 70% funkcjonujących w Polsce firm. Powodem tego jest przede wszystkim niska świadomość przedsiębiorców co do istnienia tej ulgi, a także odstraszająca nazwa tego instrumentu.
W praktyce przeważająca część firm przemysłowych i produkcyjnych będzie potrafiła zidentyfikować czynności, które będą miały charakter prac rozwojowych.
W przypadku branży usługowej odsetek ten będzie trochę niższy. Ale każda firma, która oferować będzie własną usługę, również będzie w stanie zdefiniować prace rozwojowe, które kwalifikować będą do zastosowania ulgi B+R.
Również samo stosowanie ulgi nie powoduje powstania nadmiernych kosztów.
Podstawowy wysiłek firmy będzie dotyczył fazy wdrażania stosowania ulgi, w której trzeba będzie zidentyfikować, które działania wypełniają kryteria ustawowe oraz które koszty będą stanowiły koszty kwalifikowane i będą wykorzystywane do wyliczenia ulgi podatkowej.
W praktyce prowadzi to do konieczności przeprowadzenia analizy, które części procesów firmy stanowią działalność rozwojową, oraz które kategorie kosztów w przyszłości będą rozliczane w ramach ulgi B+R.
Ponadto konieczne jest przygotowanie choćby minimalnej wewnętrznej dokumentacji, która określać będzie sposób, w jaki realizowana jest działalność rozwojowa w przedsiębiorstwie oraz sposób w jaki te działania będą realizowane.
Konieczne jest również wprowadzenie stosownych ewidencji oraz sposobów wyliczania rocznych kosztów prac B+R, które na koniec będą wykorzystywane do wyliczenia ulgi podatkowej.
Ulga B+R remedium na zwiększenie podatków w 2021 r. i objęcie spółek komandytowych CIT?
Od 2021 r. wzrostowi ulegnie szereg obciążeń podatkowych dla firm. Obciążenia te będą zwiększane albo w sposób pośredni, m.in. poprzez zmiany w ryczałtach oraz w sposobie rozliczania amortyzacji. W niektórych sytuacjach zwiększenie to będzie następować wprost, jak choćby poprzez objęcie spółki komandytowej podwójnym opodatkowaniem poprzez objęcie spółki komandytowej podatkiem CIT.
W takim otoczeniu firmy będą mogły zrekompensować sobie skutki tych zmian podatkowych m.in. poprzez efektywne skorzystanie z ulgi B+R.
Zatem ulga B+R będzie stanowić w 2021 r. jeden z instrumentów, które pozwolą na efektywne obniżenie opodatkowania przedsiębiorstwa oraz dzięki czemu firmy mogą pozyskać więcej środków na rozwój.
Autor:
dr Mateusz Korus, radca prawny - posiada bogate doświadczenie z obszaru prawa podatkowego i wsparcia inwestycji, regularnie doradza spółkom w zakresie ulg i zwolnień podatkowych
--
Masz pytanie - zapraszamy do kontaktu: +48 32 728 11 00 lub legal@koruslegal.pl